LLVH-HT NGƯỜI LÍNH

CHUYÊN ĐỀ : HÌNH TƯỢNG NGƯỜI LÍNH TRONG THƠ CA KHÁNG CHIẾN

     1.Trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p: VÎ ®Ñp ng­êi lÝnh th­êng g¾n bã víi vÎ ®Ñp b×nh dÞ. Hä nhanh chãng trë thµnh linh hån cña cuéc kh¸ng chiÕn, trë thµnh niÒm tin yªu vµ hy väng cña c¶ d©n téc. Tè H÷u ®· nãi hé t×nh c¶m cña nh©n d©n ®èi víi anh vÖ quèc qu©n:

"Giät giät må h«i r¬i

Trªn m¸ anh vµng nghÖ

Anh vÖ quèc qu©n ¬i

Sao mµ yªu anh thÕ!''

                         (C¸ n­íc - Tè H÷u)

  *Anh bé ®éi cô Hå vèn lµ nh÷ng n«ng d©n mÆc ¸o lÝnh mang trong m×nh lÝ t­ëng cao ®Ñp.

V× sù sèng cßn cña Tæ quèc, hä t¹m biÖt bÕn n­íc s©n ®×nh, b·i mÝa n­¬ng d©u ®Ó ra ®i chiÕn ®Êu. Ta h·y nghe lêi t©m sù cña hä khi nãi vÒ quª h­¬ng m×nh:

"Quª h­¬ng anh n­íc mÆn ®ång chua

 Lµng t«i nghÌo ®Êt cµy lªn sái ®¸''

                           (§ång chÝ - ChÝnh H÷u)

      - Hä ra ®i, ®Ó l¹i n¬i quª nhµ ng­êi mÑ giµ, ng­êi vî trÎ mét n¾ng hai s­¬ng cµy s©u cuèc bÉm . TrÇn H÷u Thung ®· kh¾c ho¹ thµnh c«ng h×nh ¶nh anh vÖ quèc qu©n n«ng d©n qua trÝ nhí cña ng­êi vî. Trong buæi tßng qu©n rén rµng tiÕng trèng, thÊp tho¸ng bãng cê, ngay phót tiÔn ®­a bÞn rÞn, anh vÉn kh«ng quªn nh¾c vî:

"Ruéng m×nh quªn cµy x¸o

Nªn lóa chÝn kh«ng ®Òu

Nhí lÊy ®Ó mïa sau

Nhµ cè lµm cho tèt''

                          (Th¨m lóa - TrÇn H÷u Thung)

      C¸i chÊt n«ng d©n thuÇn ph¸c Êy míi ®¸ng qóy lµm sao, vµ chÝnh nã sÏ lµm nªn søc m¹nh ®Ó anh v­ît qua mäi gian khæ chiÕn th¾ng kÎ thï. C¸c anh s½n sµng ra ®i víi mét quyÕt t©m lín lao, s½n sµng hy sinh riªng m×nh v× lÝ t­ëng cao ®Ñp, ®ã lµ lÝ t­ëng gi¶i phãng ®Êt n­íc, gi¶i phãng quª h­¬ng, gi¶i phãng chÝnh cuéc ®êi m×nh khái lÇm than n« lÖ:

"Ruéng n­¬ng anh göi b¹n th©n cµy

Gian nhµ kh«ng mÆc kÖ giã lung lay…''

                           (§ång chÝ - ChÝnh H÷u)

     - H×nh ¶nh c¸c anh kh¸c xa l¾m víi h×nh ¶nh ng­êi lÝnh thó trong ca dao x­a:

Thïng thïng trèng ®¸nh ngò liªn

B­íc ch©n xuèng thuyÒn, n­íc m¾t nh­ m­a

                         (Ca dao)

  Ta nh­ thÊy ng­êi lÝnh thó hiÖn lªn thËt téi nghiÖp, ®¸ng th­¬ng. Hä b­íc ®i bëi tiÕng trèng giôc vµ trong n­íc m¾t, bëi hä hiÓu r»ng hä buéc ph¶i ®i lµm ®iÒu mµ m×nh kh«ng muèn. PhÝa tr­íc hä lµ nh÷ng cuéc khëi nghÜa cña n«ng d©n, lµ ®ång bµo cña chÝnh m×nh. Hä còng hiÓu r»ng m¸u x­¬ng hä ®æ xuèng chØ ®Ó d×m thªm cuéc sèng cña bao ng­êi trong mµn ®ªm ®en tèi.

      C¸c anh còng kh¸c xa l¾m  ng­êi chinh phu trong "Chinh phô ng©m''. Ng­êi chinh phu Êy ra ®i trong tiÕng nøc në xÐ lßng cña ng­êi chinh phô, trong nçi ch¸n ch­êng, kinh sî c¶nh binh ®ao.

      - Còng lµ ra trËn, còng lµ ®i chiÕn ®Êu nh­ng ng­êi lÝnh thó, hay ng­êi chinh phu x­a lµm sao cã ®­îc t­ thÕ hiªn ngang, ®­êng hoµng vµ h¨m hë nh­ ng­êi chiÕn sÜ ViÖt Nam trong th¬ c¸ch m¹ng:

Nh÷ng buæi vui sao c¶ n­íc lªn ®­êng

Xao xuyÕn bê tre tõng håi trèng giôc.

Xãm d­íi lµng trªn, con trai con g¸i

X«i n¾m c¬m ®ïm rèi rÝt theo nhau…

                                                                (§­êng ra mÆt trËn - Tè H÷u)

   * C¸c anh lµ nh÷ng ng­êi cã ý chÝ nghÞ lùc phi th­êng, v­ît lªn trªn mäi gian khæ khã kh¨n trong cuéc chiÕn ®Êu:

Kh¸ng chiÕn b¾t ®Çu tõ nh÷ng ngµy gian nan vÊt v¶, b¾t ®Çu tõ tiÕng cuèc ph¸ ®­êng ®Õn tiÕng ®ôc nhµ ®Ó tiªu thæ kh¸ng chiÕn. H×nh ¶nh anh vÖ quèc qu©n ®i vµo th¬ ca còng tõ nh÷ng ngµy th¸ng gian nan Êy. HÇu hÕt c¸c nhµ th¬ kh«ng thi vÞ ho¸ ng­êi chiÕn sÜ, kh«ng kho¸c cho c¸c anh líp vá chiÕn binh dµy d¹n phong trÇn mµ hä nh×n ng­êi lÝnh víi c¸i nh×n ®ång chÝ, ®ång ®éi. Hä rÊt hiÓu c¸c anh vµ t×m thÊy ë c¸c anh vÎ ®Ñp k× l¹ trong nh÷ng n¨m th¸ng chiÕn ®Êu, ®ã lµ tinh thÇn v­ît khã, chÞu ®ùng gian lao. §Ó råi trong th¬ hä, c¸c anh hiÖn lªn thËt ch©n thùc vµ c¶m ®éng.

Trong cuéc chiÕn ®Êu mét mÊt mét cßn víi kÎ thï, c¸c anh lµ nh÷ng ng­êi trùc tiÕp chÞu biÕt bao hy sinh gian khæ. H¬n nöa thÕ kØ tr«i qua, giê ®©y ®äc l¹i nh÷ng vÇn th¬ cña ChÝnh H÷u, mÊy ai kh«ng cÇm ®­îc n­íc m¾t, kh«ng kh©m phôc søc chÞu ®ùng phi th­êng cña nh÷ng ng­êi n«ng d©n mÆc ¸o lÝnh:

"T«i víi anh biÕt tõng c¬n ín l¹nh

Sèt run ng­êi, vÇng tr¸n ­ít må h«i

¸o anh r¸ch vai

QuÇn t«i cã vµi m¶nh v¸

MiÖng c­êi buèt gi¸

Ch©n kh«ng giµy

Th­¬ng nhau tay n¾m lÊy bµn tay''

        (§ång chÝ - ChÝnh H÷u)

    Bao ®ªm c¸c anh ph¶i ngñ ngoµi rõng:

"Tr¶i l¸ c©y lµm chiÕu

Manh ¸o phñ lµm ch¨n

Trêi th× m­a l¨n th¨n…''

       (§ªm nay B¸c kh«ng ngñ - Minh HuÖ)

   Hay:

'Ngµy l¹i ngµy ®i, v¾t víi s­¬ng

Ng« bung x«i nh¹t, n­íc l­ng b­¬ng

§ªm m­a r×nh giÆc, tai thao thøc,

Mïa l¹i mïa qua, rÐt nhøc x­¬ng ''

(GiÕt giÆc - Tè H÷u)

   Vµ:

"N¨m m­¬i s¸u ngµy ®ªm khoÐt nói, ngñ hÇm, m­a dÇm, c¬m v¾t

M¸u trén bïn non

Gan kh«ng nóng

ChÝ kh«ng mßn…''

                    (Hoan h« chiÕn sÜ §iÖn Biªn - Tè H÷u)

     Bëi vËy, kh«ng thÓ coi lµ c­êng ®iÖu khi ta ®äc nh÷ng vÇn th¬ viÕt vÒ trung ®oµn T©y tiÕn cña nhµ th¬ Quang Dòng. Sù thËt ë trung ®oµn nµy, rÊt nhiÒu chiÕn sÜ bÞ sèt rÐt ®Õn nçi nhiÒu ng­êi bÞ rông hÕt tãc:

"T©y tiÕn ®oµn binh kh«ng mäc tãc

Qu©n xanh mµu l¸ d÷ oai hïm''

         (T©y tiÕn - Quang Dòng)

* C¸c anh cã t×nh ®ång chÝ ®ång ®éi g¾n bã keo s¬n:

       - Trong nh÷ng n¨m th¸ng gian lao cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, ng­êi lÝnh ®· cïng nhau chia ngät xÎ bïi, vµo sinh ra tö cã nhau. T×nh ®ång chÝ ®ång ®éi ngµy thªm keo s¬n g¾n bã. Bªn nhau, c¸c anh cïng nhau chia sÎ mäi t©m t­ nçi niÒm. Anh hiÓu t«i, còng nh­ t«i hiÓu anh, tÊt c¶ cïng chung nçi nhí gia ®×nh, nçi nhí quª h­¬ng. Hä hiÓu r»ng, ë n¬i xa x«i Êy, quª h­¬ng còng ®ang ngµy ®ªm nhí th­¬ng m×nh:

"Ruéng n­¬ng anh göi b¹n th©n cµy

Gian nhµ kh«ng mÆc kÖ giã lung lay

GiÕng n­íc gèc ®a nhí ng­êi ra lÝnh''

       (§ång chÝ - ChÝnh H÷u)

   Hä chia sÎ cïng nhau nçi nhí mÑ n¬i quª nhµ ®Õn cån cµo ch¸y báng, nhí mÑ vµ hiÓu ®­îc tÊm lßng cña mÑ:

"Ai vÒ th¨m mÑ quª ta

ChiÒu nay cã ®øa con xa nhí thÇm

BÇm ¬i cã rÐt kh«ng bÇm?

 Heo heo giã nói, l©m th©m m­a phïn

BÇm ra ruéng cÊy bÇm run

Ch©n léi d­íi bïn, tay cÊy m¹ non.

M¹ non bÇm cÊy mÊy ®on

      Ruét gan bÇm l¹i th­¬ng con mÊy lÇn…''

(BÇm ¬i - Tè H÷u)

     Hay chia sÎ cïng nhau c¶ nh÷ng ®iÒu s©u kÝn trong tr¸i tim tuæi trÎ:

                                                  "§»ng ní vî ch­a/

§»ng ní?

Tí cßn chê ®éc lËp!''

       (Nhí - Hång Nguyªn)

      - Lóc thiÕu thèn, khi èm ®au, t×nh ®ång chÝ ®· gióp hä thªm søc m¹nh "Th­¬ng nhau tay n¾m lÊy bµn tay'' (§ång chÝ - ChÝnh H÷u). C¸i n¾m tay kh«ng lêi mµ nh­ biÕt nãi bao lêi. C¸i n¾m tay nh­ truyÒn cho nhau søc m¹nh, ý chÝ vµ niÒm tin, truyÒn cho nhau h¬i Êm t×nh ng­êi, s­ëi Êm lßng nhau, s­ëi Êm c¶ ®«i bµn ch©n kh«ng giµy trong buèt gi¸. C¶m ®éng biÕt bao nhiªu mèi quan hÖ tèt ®Ñp  cña nh÷ng ng­êi cïng chiÕn ®Êu v× mét lÝ t­ëng cao ®Ñp:

"Sóng bªn sóng, ®Çu s¸t bªn ®Çu

§ªm rÐt chung ch¨n thµnh ®«i tri kØ.''

     (§ång chÝ - ChÝnh H÷u)

* C¸c anh lµ nh÷ng ng­êi cã t©m hån l·ng m¹n, l¹c quan yªu ®êi

          §êi lÝnh ®©u ph¶i chØ cã khãi bom vµ thuèc sóng. Víi t©m hån réng më, trong s¸ng, ng­êi lÝnh còng cã nh÷ng phót gi©y, nh÷ng kØ niÖm thËt ªm ®Ñp, th¬ méng. Gi÷a c¶nh nói rõng mªnh m«ng yªn tÜnh, trong mµn s­¬ng muèi l¹nh lÏo phñ dÇy, trong t­ thÕ s½n sµng b­íc vµo cuéc chiÕn ®Êu, ng­êi lÝnh vÉn th¶ hån m×nh t×m ®Õn víi vÎ ®Ñp cña vÇng tr¨ng, vÉn c¶m nhËn ®­îc vÎ ®Ñp cña vÇng tr¨ng, thÊy vÇng tr¨ng nh­ treo n¬i ®Çu sóng:

"§ªm nay rõng hoang s­¬ng muèi

§øng c¹nh bªn nhau chê giÆc tíi

§Çu sóng, tr¨ng treo.''

   (§ång chÝ - ChÝnh H÷u)

    Nh÷ng gi©y phót nghØ ng¬i gi÷a hai trËn ®¸nh, c¸c anh thËt hån nhiªn, trÎ trung:

'C¶ lò c­êi vang bªn ruéng b¾p

Nh×n o th«n n÷ d­íi n­¬ng d©u.''

  (Nhí - Hång Nguyªn)

  Tãm l¹i: Th¬ ca kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p ®· x©y dùng thµnh c«ng h×nh ¶nh ng­êi lÝnh. N¨m th¸ng ®· vµ sÏ tr«i qua nh­ng nh÷ng bµi th¬ viÕt vÒ ng­êi lÝnh trong giai ®o¹n lÞch sö oanh liÖt nµy vÉn cßn m·i trong nÒn v¨n häc d©n téc, trong lßng ng­êi d©n ViÖt Nam. H×nh ¶nh anh bé ®éi cô Hå trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p m·i m·i lµ niÒm tù hµo cña mçi ng­êi d©n ViÖt nam.

  2.Trong kh¸ng chiÕn chèng MÜ:

     Cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p th¾ng lîi, miÒn B¾c ®­îc hoµn toµn gi¶i phãng, ®i lªn x©y dùng CNXH. Nh­ng c¶ d©n téc ta vÉn ph¶i tiÕp tôc cuéc chiÕn ®Êu míi, cuéc chiÕn ®Êu gi¶i phãng miÒn Nam, thèng nhÊt ®Êt n­íc.

       Trong thêi k× nµy, th¬ ca ViÖt Nam cã b­íc ph¸t triÓn míi, lín m¹nh vµ phong phó h¬n giai ®o¹n tr­íc. Bªn c¹nh hai c©y bót "lÜnh s­íng'' næi bËt cña thêi k× nµy lµ Tè H÷u vµ ChÕ Lan Viªn, mét thÕ hÖ thi sÜ tµi n¨ng xuÊt hiÖn. Hä ®«ng ®¶o vÒ ®éi ngò vµ ®a d¹ng vÒ phong c¸ch, giäng ®iÖu. PhÇn lín trong sè hä lµ nh÷ng ng­êi trùc tiÕp tham gia ®¸nh giÆc vµ lµm th¬. §ã lµ: Ph¹m TiÕn DuËt, NguyÔn Duy, H÷u ThØnh, Lª Anh Xu©n, NguyÔn Träng T¹o … Tõ chiÕn tr­êng Tr­êng S¬n ¸c liÖt, Ph¹m TiÕn DuËt ®· thæi vµo th¬ ca giäng ®iÖu míi "giäng lÝnh'': §ã lµ chÊt giäng trÎ trung, nghÞch ngîm, trong ®ã næi bËt lªn t¸c phÈm "Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh''. Cã thÓ nãi th¬ ca thêi k× nµy ®· thÓ hiÖn sinh ®éng h×nh ¶nh cña thÕ hÖ trÎ "xÎ däc Tr­êng S¬n ®i cøu n­íc'' víi ý thøc ngµy cµng s©u s¾c vÒ tr¸ch nhiÖm cña thÕ hÖ tr­íc d©n téc vµ nh©n d©n, tr­íc Tæ quèc vµ lÞch sö.

H×nh ¶nh ng­êi lÝnh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ cøu n­íc hiÖn lªn víi nh÷ng phÈm chÊt cao ®Ñp. C¸c anh vÉn mang trong m×nh nh÷ng phÈm chÊt truyÒn thèng cña anh bé ®éi cô Hå trong kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. §ã lµ lßng yªu n­íc thiÕt tha ch¸y báng, lµ ý chÝ nghÞ lùc phi th­êng v­ît qua mäi gian khæ hy sinh, lµ t×nh ®ång chÝ ®ång ®éi g¾n bã keo s¬n, lµ t©m hån l¹c quan yªu ®êi… Nh­ng c¸c anh còng mang trong m×nh nh÷ng vÎ ®Ñp míi cña thêi ®¹i míi - thêi ®¹i Hå ChÝ Minh. VÎ ®Ñp næi bËt cña h×nh ¶nh ng­êi lÝnh trong kh¸ng chiÕn chèng MÜ chÝnh lµ sù trÎ trung, ngang tµng, nghÞch ngîm vµ hãm hØnh. VÎ ®Ñp cña hä kh«ng chØ t­îng tr­ng cho vÎ ®Ñp cña d©n téc mµ ®­îc n©ng lªn tÇng kh¸i qu¸t cao h¬n nhiÒu, tÇm nh©n lo¹i.

  

    *. Tr­íc hÕt, c¸c anh lu«n mang trong m×nh nh÷ng vÎ ®Ñp truyÒn thèng cña Anh bé ®éi cô Hå trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p.

        C¸c anh, nh÷ng ng­êi lÝnh ra ®i tõ miÒn B¾c XHCN. Kh«ng ph¶i tõ nh÷ng th©n phËn n« lÖ, còng kh«ng chØ lµ nh÷ng ng­êi n«ng d©n n¬i "n­íc mÆn ®ång chua'' hay vïng quª "®Êt cµy lªn sái ®¸'' víi kh¸t väng gi¶i phãng quª h­¬ng, gi¶i phãng cuéc ®êi m×nh tho¸t khái n« lÖ lÇm than mµ c¸c anh vèn lµ nh÷ng c«ng nh©n, n«ng d©n, trÝ thøc, trong ®ã, phÇn lín võa rêi ghÕ nhµ tr­êng ®Ó b­íc vµo cuéc chiÕn ®Êu víi kh¸t väng gi¶i phãng miÒn Nam thèng nhÊt ®Êt n­íc. VÉn lµ lÝ t­ëng ®éc lËp tù do nh­ng víi thêi ®¹i c¸c anh, lÝ t­ëng cao ®Ñp ®ã ®· ph¸t triÓn trë thµnh chñ nghÜa yªu n­íc XHCN. LÝ t­ëng c¸ng m¹ng g¾n víi nhËn thøc vÒ s÷ mÖnh träng ®¹i cña d©n téc trong cuéc ®Êu tranh cña loµi ng­êi cïng víi sù ®i lªn cña d©n téc, cña nh©n lo¹i. Bëi vËy, c¸c anh ra trËn víi t©m hån ph¬i phíi tuæi xu©n:

   "Xe vÉn ch¹y v× MiÒn Nam phÝa tr­íc

ChØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim''

        (Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh - Ph¹m TiÕn DuËt)

  Víi khÝ thÕ:

XÎ däc Tr­êng S¬n ®i cøu n­íc

Mµ lßng ph¬i phíi dËy t­¬ng lai

   Víi lÝ t­ëng "Cuéc ®êi ®Ñp nhÊt lµ trªn trËn tuyÕn ®¸nh qu©n thï''. C¸c anh víi sù hy sinh cho d©n téc lµ h¹nh phóc thiªng liªng cao c¶ cña cuéc ®êi m×nh:

NÕu ®­îc lµm h¹t gièng cña mïa sau

NÕu lÞch sö chän ta lµm ®iÓm tùa

Vui g× h¬n b»ng ng­êi lÝnh ®i ®Çu

Trong ®ªm tèi, tim ta thµnh ngän löa''

(Chµo xu©n 67 - Tè H÷u)

   Bëi thÕ, ta thÊy c¸c anh b­íc vµo cuéc chiÕn ®Êu b»ng tÊt c¶ sù chñ ®éng, tù tin, v÷ng vµng nhÊt.

  

Gian khæ khã kh¨n nhÊt ®èi víi ng­êi lÝnh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ lµ sù khèc liÖt cña cuéc chiÕn tranh. Ng­êi lÝnh hµnh qu©n vµo Nam ®¸nh giÆc d­íi m­a bom b·o ®¹n cña kÎ thï. Nh÷ng chiÕc xe bÞ mÐo mã, biÕn d¹ng:

"Kh«ng cã kÝnh, kh«ng ph¶i v× xe kh«ng cã kÝnh

Bom giËt, bom rung kÝnh vì ®i råi''

         (Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh - Ph¹m TiÕn DuËt)

   Kh«ng cã kÝnh, nghÜa lµ kh«ng cã bé phËn che ch¾n b¶o vÖ c¸c anh. Kh«ng chØ cã n¾ng r¸t, m­a d«ng, kh«ng chØ cã bôi ®­êng lµm b¹c tr¾ng nh÷ng m¸i ®Çu mµ cßn lµ nh÷ng m¶nh bom ®¹n cña kÎ thï bÊt cø lóc nµo còng qu¨ng nÐm vµo trong xe, nh­ng c¸c anh vÉn:

"Ung dung buång l¸i ta ngåi

NhÝn ®Êt, nh×n trêi, nh×n th¼ng…'

         (Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh - Ph¹m TiÕn DuËt)

   Ngay c¶ c¸i chÕt còng kh«ng thÓ lµm c¸c anh gôc ng·:

"Anh ng· xuèng trªn ®­êng b¨ng T©n S¬n NhÊt

Nh­ng anh g­îng ®øng lªn t× sóng trªn x¸c trùc th¨ng

Vµ anh chÕt trong khi ®ang ®øng b¾n

M¸u anh phun theo löa ®¹n cÇu vång''

     (D¸ng ®øng ViÖt Nam - Lª Anh Xu©n)

   Trong gian khæ hy sinh, t×nh ®ång chÝ ®ång ®éi ®· lµm nªn søc m¹nh chiÕn th¾ng kÎ thï:

"Nh÷ng chiÕc xe tõ trong bom r¬i

§· vÒ ®©y häp thµnh tiÓu ®éi

GÆp bÌ b¹n suèt däc ®­êng ®i tíi

B¾t tay qua cöa kÝnh vì råi''

         (Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh - Ph¹m TiÕn DuËt)

   C¸i b¾t tay Êm nång t×nh c¶m yªu th­¬ng chia sÎ. C¸i b¾t tay Êy lµ t×nh ®ång ®éi thiªng liªng, hä truyÒn cho nhau niÒm tin chiÕn th¾ng, t×nh yªu vµ lßng dòng c¶m, lµ søc m¹nh ®oµn kÕt ë n¬i mµ sù sèng vµ c¸i chÕt thËt cËn kÒ. Bµn tay thay cho mäi lêi nãi. C¸c anh hiÓu r»ng kh¸ng chiÕn lµ gian khæ, lµ tr­êng k×, vËy nªn, hµng ngµn con ®­êng ra trËn ®· trë thµnh ng«i nhµ chung, nh÷ng ®ång ®éi ®· trë thµnh gia ®×nh ruét thÞt:

'BÕp Hoµng CÇm ta dùng gi÷a trêi

Chung b¸t ®òa nghÜa lµ gia ®×nh ®Êy''

         (Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh - Ph¹m TiÕn DuËt)

   *. NÐt næi bËt cña vÎ ®Ñp ng­êi lÝnh trong kh¸ng chiÕn chèng MÜ lµ sù trÎ trung, ngang tµng, nghÞch ngîm vµ hãm hØnh.

ThËt ®¸ng yªu tr­íc h×nh ¶nh:

"Nh÷ng chµng lÝnh trÎ m¨ng t¬

        Nghªu ngao gâ b¸t h¸t chê c¬m s«i'

(N­íc non ngµn dÆm - Tè H÷u)

    Hay:

"Kho¸i nµo b»ng phót nghØ l­ng

 Gië trang th­ d­íi bãng rõng ®ung ®­a''

   Gian khæ hiÓm nguy d­êng nh­ l¹i trë thµnh niÒm vui, sù thÝch thó:

"Kh«ng cã kÝnh, õ th× cã bôi

Bôi phun tãc tr¾ng nh­ ng­êi giµ

Ch­a cÇn röa, ph× phÌo ch©m ®iÕu thuèc

Nh×n nhau mÆt lÊm c­êi ha ha.

Kh«ng cã kÝnh, õ th× ­ít ¸o

M­a tu«n, m­a xèi nh­ ngoµi trêi

Kh«ng cÇn thay, l¸i tr¨m c©y sè n÷a

M­a ngõng, giã lïa kh« mau th«i. ''

                                                            (Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh - Ph¹m TiÕn DuËt)

    BiÕt t¹o ra niÒm vui tõ chÝnh gian khæ hy sinh, c¸c anh nãi vÒ gian khæ hy sinh nh­ nãi vÒ nh÷ng niÒm vui, niÒm h¹nh phóc. Bëi vËy, th­¬ng tÝch trªn m×nh víi c¸c anh cã ®¸ng kÓ g× ®©u:

C¸i vÕt th­¬ng xoµng mµ ®­a viÖn.

Hµng cßn chê ®ã, tiÕng xe reo

         N»m ngöa nhí tr¨ng, n»m nghiªng nhí bÕn

  N«n nao ngåi dËy nhí l­ng ®Ìo''

      (Nhí - Ph¹m TiÕn DuËt) 

   ChÝnh v× thÕ mµ tÇm vãc ng­êi chiÕn sÜ nh­ cao lín lªn cïng tÇm vãc cña d©n téc, cña thêi ®¹i trong cuéc chiÕn tranh vÒ quèc vÜ ®¹i nhÊt:

''C¶ n¨m ch©u ch©n lÝ ®ang nh×n theo

Bãng anh ®i vµ vµnh mò tai bÌo cña anh ®ã''

(Hoan h« anh gi¶i phãng qu©n - Tè H÷u)

   Hay:

'Anh ch¼ng ®Ó l¹i g× cho riªng anh tr­íc lóc lªn ®­êng

ChØ ®Ó l¹i d¸ng ®øng ViÖt Nam t¹c vµo thÕ kØ

… Tõ d¸ng ®øng cña anh trªn ®­êng b¨ng T©n S¬n NhÊt

Tæ quèc bay lªn b¸t ng¸t mïa xu©n.''

(D¸ng ®øng ViÖt Nam - Lª Anh Xu©n)

    H×nh t­îng ng­êi chiÕn sÜ trong th¬ chèng MÜ cã nh÷ng nÐt riªng t­ cña con ng­êi, cña nh©n vËt tr÷ t×nh ®Ëm ®µ tÝnh s¸ng t¹o. ta h·y nghe ng­êi chiÕn sÜ t©m sù:

'§­êng ra trËn mïa nµy ®Ñp l¾m

Tr­êng s¬n ®«ng nhí Tr­êng s¬n t©y.''

                                                             (Tr­êng s¬n ®«ng, Tr­êng s¬n t©y - Ph¹m TiÕn DuËt) 

   Kh«ng mét tÊm h×nh, kh«ng mét dßng ®Þa chØ, m¸u thÞt c¸c anh ®· ho¸ thµnh phï sa lµm tèt b·i båi, xanh m­ít n­¬ng d©u, "§Ó ®Êt n­íc bay lªn b¸t ng¸t mïa xu©n'.

   Tãm l¹i: Cïng víi thö th¸ch cña thêi gian, cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng c¸c nhµ th¬ cïng víi nh÷ng vÇn th¬ viÕt vÒ ®Ò tµi ng­êi lÝnh  cña hä ngµy cµng kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ v÷ng vµng trong lÞch sö th¬ ca ViÖt Nam, nã vÉn tån t¹i nh­ mét vÇng s¸ng, nh­ mét tÇm cao trong th¬ ViÖt Nam hiÖn ®¹i. NhiÒu bµi th¬ hay vÉn sèng trong lßng ng­êi yªu th¬ vµ thÕ hÖ trÎ. Th¬ vÒ ®Ò tµi ng­êi lÝnh lµ mét phÇn kh«ng thÓ phñ ®Þnh trong c¸c gi¸ trÞ tinh thÇn cña mét thêi ®¹i lÞch sö ®· vµ sÏ ®­îc l­u gi÷, tr©n träng  bëi nh÷ng thÕ hÖ h«m qua vµ c¶ h«m nay.